بازی اندروید: نقش هوافضا در ارتقای اقتدار و امنیت ملی و پیشرانی علم و فناوری در دیگر زمینه ها بر کسی پوشیده نیست، در این میان جمهوری اسلامی ایران در رتبه اول منطقه خاورمیانه در تولید علم هوافضا قرار دارد.
خبرگزاری مهر - گروه دانش و فناوری؛ در نقشه جامع علمی کشور، هوافضا به عنوان یکی از اهداف بخش نظام علم و فناوری و جز اولویت های «الف» فناوری تعیین شده است. همین طور هوافضا نقش مؤثری در توسعه دیگر فناوری های اولویت دار دارد. رشد سریع مخابرات ماهواره ای، پیش بینی چندین برابر شدن بازار درخواست مشاهده زمین موید اهمیت این مساله است.
نقش بخش هوافضا در ارتقای اقتدار و امنیت ملی، پیشرانی علم و فناوری در دیگر زمینه ها و منافع حاصل از سرریز فناوری های توسعه یافته یا بومی سازی شده به دیگر بخشها نیز همچون دیگر عواملی هستند که هوافضا را در سطح جهانی، به یک بخش راهبردی تبدیل نموده است.
در کشور ما، دستاوردهای اخیر خصوصاً طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره ها سبب افزایش عزت و خودباوری ملی شده و تراز جمهوری اسلامی ایران را در چشم ناظران جهانی ارتقا بخشیده است.
برخی خاصیت ها، ظرفیت ها و توانمندی های خاص جمهوری اسلامی ایران، همچون سرزمین پهناور و موقعیت ممتاز ژئوپولیتیک، تجربه کسب توانمندی در ساخت، پرتاب و قراردادن ماهواره، فضاپیما و سایر اجسام پرنده در فضا و بهره برداری از آنها، دانشگاه ها و پژوهشگاه های کلاس جهانی، نیروی انسانی مستعد، نخبه و متخصص، ضرورت توجه ویژه به این بخش را نمایان می سازد.
وجود این ظرفیت ها و توانمندی ها در کنار فرصت های پیشرو، نوید موفقیت هایی بزرگ را در آینده ای نه چندان دور می دهد؛ موفقیت هایی که در صورت وجود برنامه ای جامع و تلاش مستمر و همدلانه بازیگران بخش هوافضا، دور از دسترس نخواهد بود.
تعداد مقالات، کتب، رساله های پژوهشی و اختراعات ثبت شده همچون فاکتورهای علم و فناوری به شمار می روند و پایش مستمر آنها نقش به سزایی در تدوین سیاست های مؤثر در توسعه آن فناوری دارد.
حسن رضایی، پژوهشگر حوزه موشکی در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید در دنیا قابلیت های کلیدی برای بحث فضا در ۶ دسته قابل تقسیم است؛ نخست سازمان های فضایی که قابلیت راهبری ماهواره را دارند؛ یعنی توانایی استفاده از ماهواره را دارند بدون آنکه الزاماً طراح یا سازنده ماهواره باشند. دوم سازمان های فضایی هستند که قابلیت پرتاب ماهواره را دارند. دسته سوم به سازمان های فضایی مربوط می شود که قابلیت راهبری کاوشگر خارج از مدار زمین و کاوش در سطح منظومه خورشیدی را دارند.
وی می افزاید: دسته چهارم نیز سازمان هایی که قابلیت اعزام انسان به فضا را دارند و دسته پنجم نیز سازمان های فضایی هستند که قابلیت راهبری ایستگاه فضایی را دارند. در نهایت دسته ششم، شامل سازمان های فضایی می شود که قابلیت اعزام انسان به کرات دیگر همچون ماه را دارند.
کشورهای برتر در فناوری فضایی و جایگاه ایران
این پژوهشگر خاطرنشان می کند: توضیح مشخص این که بطور کل، ۱۰ کشور در دنیا به مفهوم واقعی دارای فناوری فضایی هستند که شامل آمریکا، روسیه، چین، ژاپن، هند، ایران، انگلستان، اکراین، برزیل و آلمان می شوند. در مورد این توانایی ها در ۱۰ کشور نام برده شده می توان اظهار داشت که کشور آمریکا حدودا همه ۶ مورد قابلیت که شامل راهبری ماهواره، قابلیت پرتاب، کاوشگر، اعزام انسان به فضا و سایر کرات می شود را دارد. کشور روسیه نیز غیر از اعزام انسان به کره ماه، سایر قابلیت ها را دارد. کشور چین نیز هم رده با روسیه است.
عیسی زارع پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز درباره ی پیشرفت قابل توجه جمهوری اسلامی ایران در زمینه فضایی و ارتقا جایگاه ایران می گوید: جایگاه ایران از رتبه ۴۵ در سال ۱۹۹۶ به رتبه ۱۱ جهان در سال ۲۰۱۷ با همت و تلاش دانشمندان مؤمن و متعهد ایران اسلامی ارتقا یافته است. برنامه ریزی دقیق در اواسط دهه هشتاد تا اوایل دهه نود برای استعدادیابی و جذب جوانان نخبه و متخصص با تاکید بر دانش و نوآوری سبب برداشتن گام هایی مقتدرانه همچون پرتاب ماهواره امید با ماهواره بر بومی سفیر امید در سال ۱۳۸۷ شد و بعد از آن ایران به جمع باشگاه محدود کشورهای دارای توانمندی طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره پیوست.
وی اضافه کرد: فناوری فضایی در ایران تا اوایل دهه ۹۰ روند رو به رشدی داشت اما طی سالیان اخیر رشد آن متناسب با توان نخبگان و جایگاه علمی و فناوری کشور نبوده است. هر چند در این سال ها جهش هایی در این عرصه داشته ایم اما ظرفیت های کشور ما بسیار بالاتر از جایگاه فعلی ما در این صنعت مهم و راهبردی است.
پرویز کرمی، دبیر ستاد فناوری های نرم و توسعه صنایع خلاق معاونت علمی نیز درباره ی جایگاه ایران در عرصه فضایی می گوید: طبق آمارهای رسمی بین المللی، ایران در سال ۱۹۹۶، در رتبه ۴۵ کشورهای دارای بالاترین فناوری های فضایی قرار داشت. در آن سال ها، ایران، سایه تحریم چندانی را دراین زمینه احساس نمی کرد اما امروز و تا قبل از این دستاورد درخشان، ایران، دهمین کشور دارای تکنولوژی های جدید فضایی است. آن چه در این آمار رشک برانگیز نشان داده و تعجب دانشمندان و نوابغ جهانی را در پی داشته آن که، ۹ کشور ابتدایی این لیست، تحت هیچ نوع تحریم فضایی قرار ندارند و ایران به عنوان دهمین کشور این لیست، اولین کشوری است که با شدیدترین تحریم های حوزه هوافضا مواجه می باشد.
در ایران ماموریت اقتدار آفرینی برای حوزه هوافضا تعریف شده است و در کنار آن بر توسعه اقتصادی و توسعه علم و فناوری فضایی به عنوان پیشران فناوری هم تاکید گردیده است. بدین جهت بررسی وضعیت ایران در حوزه فاکتورهای علمی حوزه هوافضا نشان میدهد که جمهوری اسلامی ایران در رتبه اول منطقه خاورمیانه در عرصه تولید علم هوافضا قرار دارد.
برای بررسی رتبه از نظر شاخص مقالات در این نوشتار ایران با کشورهای دنیا و منطقه خاورمیانه مقایسه شده است.
شاخص های ارزیابی تولید علم هوافضا
شاخص های ارزیابی مقالات علمی در مجلات معتبر به دو دسته کمی و کیفی تقسیم می شوند. هدف در فاکتورهای کمّی اندازه گیری تعداد مقالات چاپ شده در طول سالهای مختلف است؛ اما این معیار به تنهایی برای ارزیابی مقالات علمی کافی نیست و بنا بر این فاکتورهای دیگری همچون میزان ارجاع به مقالات (Citiation)، تعداد ارجاع به خود (Self - Citiation) و شاخص اچ (H-Index) جهت بررسی کیفیت مقالات مورد استفاده قرار می گیرند.
میزان ارجاع به مقاله نشان دهنده تعداد کل ارجاعات داده شده به مقاله های یک کشور یا شخص است.
تعداد ارجاع به خود نیز نشان دهنده تعداد ارجاعاتی است که نویسندگان به مقالات قبلی خود است. دراین زمینه استناد به کارهای خود، کم ارزش نیست اما میزان ارجاعات خارجی از اهمیت بیشتری برخوردارست و بالا بودن میزان آن نشانگر بالاتر بودن جنبه بین المللی آنست.
شاخص اچ، راندمان و تأثیرگذاری علمی دانشمندان را بصورت عددی نمایش می دهد و با در نظر گرفتن تعداد مقالات پر استناد افراد و تعداد دفعات استناد آن مقالات توسط دیگران محاسبه می شود. این شاخص معیاری است که می توان پژوهشگران تأثیرگذار را از آنها که فقط مقالات فراوانی منتشر نموده اند، متمایز ساخت.
شاخص اچ همین طور برای مقایسه محققانی که در یک حوزه کاری یکسان فعالیت می نمایند، به کار می آید.
در این جداول مشخص است که جمهوری اسلامی ایران در رتبه اول تولید علم هوافضا برمبنای مقالات ایندکس شده در اسکوپوس به عنوان مرجع اصلی بررسی سایت scimagojr در منطقه قرار دارد.
تعداد مقالات ایران در بازه زمانی ۱۹۹۶ تا ۲۰۲۱ تعداد ۶ هزار و ۷۶ مستند بوده است. از طرف دیگر ایران بالاترین میزان اچ ایندکس را در منطقه خاورمیانه دارد.
وضعیت مقالات جمهوری اسلامی ایران در زمینه هوافضا در منطقه خاورمیانه
وضعیت اچ ایندکس مقالات جمهوری اسلامی ایران در زمینه هوافضا در منطقه خاورمیانه
همچنین جمهوری اسلامی ایران بر طبق سایت scimagojr و از نظر تولیدات علمی حوزه هوافضا در رتبه ۱۶ دنیا قرار دارد اما با این وجود از نظر میزان اچ ایندکس ایران بالاتر از فدراسیون روسیه و برزیل قرار دارد.
بررسی وضعیت دانشگاه های ایرانی در رتبه بندی رشته های در رابطه با هوافضا
تولید علم و انتشارات مقالات علمی از طرف دانشگاه ها و پژوهشگران صورت می گیرد و توانمندی دانشگاه ها می تواند زمینه ساز تحقیقات علمی با کیفیت باشد.
یکی از رتبه بندی های جهانی که برمبنای موضوع، دانشگاه های مختلف را بررسی می کند رتبه بندی EduRank.org است که ۱۴ هزار و ۱۳۱ دانشگاه از ۱۸۳ کشور برای ۲۴۶ موضوع را بررسی نموده است و در زمینه هوافضا لیستی از بهترین دانشگاه های ایران که برمبنای عملکرد تحقیقاتی آنها در رشته مهندسی هوافضا رتبه بندی شده اند، معرفی کرده است.
نموداری از ۱.۵۸ هزار استناد دریافت شده توسط ۲۶۶ مقاله دانشگاهی تولید شده در ۱۰ دانشگاه در ایران برای محاسبه رتبه بندی نشریات استفاده شده است.
جدول رتبه بندی edurank.org و وضعیت دانشگاه های ایرانی در زمینه هوافضا دانشگاه رتبه در ایران رتبه در آسیا رتبه در جهان دانشگاه صنعتی شریف ۱ ۳۱ ۱۷۹ دانشگاه صنعتی امیرکبیر ۲ ۴۹ ۲۵۶ دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی ۳ ۸۳ ۴۰۴ دانشگاه تهران ۴ ۱۰۸ ۴۹۳ دانشگاه فردوسی مشهد ۵ ۱۲۱ ۵۵۱ دانشگاه آزاد اسلامی (واحد شیروان) ۶ ۱۴۷ ۶۱۵ دانشگاه علم و صنعت ایران ۷ ۱۴۹ ۶۲۳ دانشگاه تربیت مدرس ۸ ۱۹۷ ۷۷۸ دانشگاه صنعتی اصفهان ۹ ۱۹۹ ۷۸۸ دانشگاه شیراز ۱۰ ۲۰۳ ۷۹۹
رتبه بندی کیواس توسط مؤسسه «کاکارلی سیموندز» در کشور انگلستان انجام می گیرد و از سال ۲۰۱۰ بصورت مستقل دانشگاه های دنیا را مورد ارزیابی قرار می دهد و دانشگاه ها توسط ۶ شاخص در قالب ۴ حوزه کلی آموزش، پژوهش، قابلیت جذب در بازار کار و بین المللی سازی ارزیابی می شوند.
پایگاه رتبه بندی کیو اس در ارزیابی خود در شاخص مربوطه به اندازه گیری تأثیر پژوهش، اطلاعات پنج ساله موجود دانشگاه ها را در پایگاه استنادی اسکوپوس مورد بررسی قرار می دهد.
بر اساس رتبه بندی سال ۲۰۲۲ کیواس، ۸ دانشگاه ایرانی در موضوع «مهندسی مکانیک، هوانوردی و ساخت و ساز» در جمع بالاترین های جهان قرار گرفتند.
وضعیت دانشگاه های ایرانی در رتبه بندی دانشگاه جهانی QS برمبنای موضوع مکانیک، هوانوردی و ساخت و ساز ردیف رتبه جهانی دانشگاه ۱ ۱۵۱-۲۰۰ دانشگاه صنعتی شریف ۲ ۲۰۱-۲۵۰ دانشگاه تهران ۳ ۲۰۱-۲۵۰ دانشگاه صنعتی امیرکبیر ۴ ۳۰۱-۳۵۰ دانشگاه علم و صنعت ایران ۵ ۳۵۱-۴۰۰ دانشگاه صنعتی اصفهان ۶ ۴۵۱-۵۰۰ دانشگاه فردوسی مشهد ۷ ۴۵۱-۵۰۰ دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی ۸ ۵۰۱-۵۲۰ دانشگاه شیراز
پایگاه رتبه بندی تایمز نیز یکی از معتبرترین نظام های رتبه بندی در سطح بین المللی است. در این رتبه بندی از ۱۳ شاخص در قالب ۵ معیار آموزش (۲۵)، پژوهش (۳۰)، استنادات (۳۰)، درآمد صنعتی (۷.۵) و وجهه بین المللی (۷.۵) بهره جسته است.
در رتبه بندی موضوعی این رتبه بندی که در سال ۲۰۲۲ انتشار یافته است تعداد ۴۰ دانشگاه ایرانی در بین دانشگاه های برتر حوزه مکانیک و مهندسی هوافضا قرار دارند. دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه تبریز با رتبه ۲۰۱-۲۵۰ جز بالاترین های دانشگاه های ایرانی قرار دارند. ردیف رتبه جهانی دانشگاه ردیف رتبه جهانی دانشگاه ۱ ۲۰۱–۲۵۰ دانشگاه صنعتی شریف ۲۱ ۶۰۱–۸۰۰ دانشگاه فردوسی مشهد ۲ ۲۰۱–۲۵۰ دانشگاه تبریز ۲۲ ۶۰۱–۸۰۰ دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی ۳ ۲۵۱–۳۰۰ دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل ۲۳ ۶۰۱–۸۰۰ دانشگاه مازندران ۴ ۲۵۱–۳۰۰ دانشگاه کاشان ۲۴ ۶۰۱–۸۰۰ دانشگاه رازی کرمانشاه ۵ ۳۰۱–۴۰۰ دانشگاه صنعتی امیرکبیر ۲۵ ۶۰۱–۸۰۰ دانشگاه سمنان ۶ ۳۰۱–۴۰۰ دانشگاه علم و صنعت ایران ۲۶ ۶۰۱–۸۰۰ دانشگاه شهید بهشتی ۷ ۳۰۱–۴۰۰ دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد ۲۷ ۶۰۱–۸۰۰ دانشگاه صنعتی شاهرود ۸ ۳۰۱–۴۰۰ دانشگاه مراغه ۲۸ ۶۰۱–۸۰۰ دانشگاه شیراز ۹ ۳۰۱–۴۰۰ دانشگاه محقق اردبیلی ۲۹ ۶۰۱–۸۰۰ دانشگاه ارومیه ۱۰ ۳۰۱–۴۰۰ دانشگاه تهران ۳۰ ۸۰۱–۱۰۰۰ دانشگاه الزهرا ۱۱ ۴۰۱–۵۰۰ دانشگاه گیلان ۳۱ ۸۰۱–۱۰۰۰ دانشگاه اراک ۱۲ ۴۰۱–۵۰۰ دانشگاه لرستان ۳۲ ۸۰۱–۱۰۰۰ دانشگاه بوعلی سینا ۱۳ ۴۰۱–۵۰۰ دانشگاه شهید چمران اهواز ۳۳ ۸۰۱–۱۰۰۰ دانشگاه حکیم سبزواری ۱۴ ۴۰۱–۵۰۰ دانشگاه شهرکرد ۳۴ ۸۰۱–۱۰۰۰ دانشگاه خوارزمی ۱۵ ۴۰۱–۵۰۰ دانشگاه یاسوج ۳۵ ۸۰۱–۱۰۰۰ دانشگاه خلیج فارس ۱۶ ۵۰۱–۶۰۰ دانشگاه صنعتی اصفهان ۳۶ ۸۰۱–۱۰۰۰ دانشگاه شهید باهنر کرمان ۱۷ ۵۰۱–۶۰۰ دانشگاه کردستان ۳۷ ۸۰۱–۱۰۰۰ دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی ۱۸ ۵۰۱–۶۰۰ دانشگاه صنعتی سهند ۳۸ ۸۰۱–۱۰۰۰ دانشگاه یزد ۱۹ ۵۰۱–۶۰۰ دانشگاه صنعتی شیراز ۳۹ ۱۰۰۱+ دانشگاه بیرجند ۲۰ ۶۰۱–۸۰۰ دانشگاه شهید مدنی آذربایجان ۳۰ ۱۰۰۱+ دانشگاه سیستان و بلوچستان
بررسی مقالات و رتبه های برتر دانشگاه های کشور در زمینه هوافضا نشان میدهد جهت گیری کشور به سمت تحقیقات کاربردی می تواند به نتایج خوبی در زمینه فناوری فضایی منجر شود.
منبع: games-android.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب